۱۴۰۴؛ سال ثبات ریال یا پرش دلار؟
به گزارش همشهری‌آنلاین، سال ۱۴۰۳ به‌طور خاص سالی پر چالش از نظر اقتصادی برای ایران بود، جایی که ارزش ریال دچار کاهش شدیدی شد و قیمت دلار و دیگر ارزهای خارجی جهش‌های قابل توجهی را تجربه کردند. متغیرهای کلان اقتصادی هرچند نشان از مدیریت نقدینگی و روند نزولی نرخ تورم دارد اما پیش‌بینی‌ناپذیری و انتظارات تورمی به یک عامل روانی حاکم بر فضای بازارها تبدیل شده که عدم اصلاح سیاست‌های کلان اقتصادی برای حرکت به سمت نرخ تورم پایین‌تر و ابهام در روند مذاکرات سیاسی بر سر پرونده هسته‌ای ایران ممکن است بر شدت انتظارات تورمی و ناپایداری در اقتصاد بیافزاید.
روابط بین‌المللی ایران و کشورهایی همچون آمریکا، اتحادیه اروپا و چین می‌تواند تاثیر زیادی بر بازار ارز و ارزش ریال داشته باشد و بهبود یا تشدید تحریم‌ها و یا پیشرفت در مذاکرات تاثیر محسوسی بر روند ارزش ریالی و ثبات مالی در اقتصاد ایران خواهد داشت؛ هرچند که بانک مرکزی و دولت در تلاش هستند تا ثبات در بازار ارز را حفظ و مدیریت کنند اما برآیند نهایی متغیرهای کلان بر جریان ورودی و خروجی ارز تعیین‌کننده خواهد بود. چه اینکه ممکن است با تشدید انتظارات تورمی و نااطمینانی حاکم بر رفتار اقتصادی مردم و بنگاه‌های تولیدی به ویژه در حوزه تجارت خارجی، رونمایی از دلار با قیمت های بالاتر دور از انتظار نباشد اما مهم این است که برآیند سیاست‌گذاری ارزی و پولی ایران در راستای کنترل نرخ تورم و حکمرانی ریال قرار گیرد.
از سوی دیگر، سیاست‌های اقتصادی داخلی، نظیر مدیریت نقدینگی، تورم، و برنامه‌های اقتصادی دولت برای کنترل نرخ ارز می‌تواند نقشی اساسی در تعیین روند قیمت‌ها ایفا کند. اگر دولت بتواند سیاست‌های موفقی برای کنترل تورم و کاهش نوسانات ارزی اتخاذ کند، ممکن است شاهد ثبات نسبی در بازار ارز باشیم.
البته نباید از نظر دور داشت که تقاضا برای ارزهای خارجی در شرایط مختلف می‌تواند نوسانات زیادی را در قیمت دلار و دیگر ارزها ایجاد کند. برای مثال، افزایش نیاز به دلار برای واردات کالاها، هزینه‌های سفر یا سایر نیازهای اقتصادی می‌تواند فشار بیشتری بر قیمت دلار وارد کند. سوال مهم این است که آیا مرکز مبادله ارز و طلای ایران و بازار توافقی باعث ثبات در بازار ارز خواهد شد و آیا سیاست‌گذاران دنبال ارز تک‌نرخی خواهند بود یا اینکه نظام چندنرخی حفظ خواهد شد و اقتصاد ایران نرخ ارز بالاتری را در سال آینده تجربه می‌کند؟
نکته مهم این است که تغییرات در اقتصاد جهانی، به‌ویژه قیمت نفت و وضعیت اقتصادی کشورهایی که ایران به آن‌ها وابسته است، می‌تواند تاثیر زیادی بر وضعیت ارز در ایران داشته باشد. نوسانات در بازارهای جهانی و به‌ویژه قیمت نفت، می‌تواند بر درآمدهای ارزی کشور اثر بگذارد و در نتیجه بر نرخ ارز تاثیر بگذارد و اگر مذاکرات بر سر کاهش تحریم‌ها به نتیجه مطلوب برسد و دولت بتواند فشارها بر روند صادرات نفت خام را مدیریت یا کم کند، خطر افت درآمدهای ارزی و ورودی ارز به کشور کاهش خواهد یافت که باعث ثبات نسبی ارزش ریال خواهد شد.
با این حال پیش‌بینی دقیق وضعیت ارزی در سال ۱۴۰۴ دشوار است. اما اگر شرایط اقتصادی داخلی بهبود یابد، دولت بتواند سیاست‌های مؤثری برای کنترل تورم و کاهش نوسانات ارزی اجرا کند و تحولات سیاسی به نفع ایران باشد، ممکن است شاهد ثبات نسبی در بازار ارز و بهبود وضعیت ریال باشیم.
