خصوصی سازی ها در ایران عمدتا با نگاه بودجه ای انجام می شود
محمد کلهر کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وضعیت خصوصی سازی در طی سالهای گذشته در ایران گفت: وقتی وضعیت شرکت‌هایی که به بخش خصوصی واگذار شده‌اند را مورد بررسی قرار می‌دهیم مشخص می‌شود که خصوصی‌سازی در ایران فراز و فرودها و چالش‌هایی داشته است.
وی ادامه داد: ناگفته نماند که هدف اصلی از خصوصی‌سازی، افزایش کارایی، بهبود عملکرد بنگاه‌های اقتصادی، کاهش تصدی‌گری دولت و توسعه رقابت در اقتصاد بوده است اما وقتی وضعیت شرکت‌های واگذار شده را مشاهده می‌کنیم می‌بینیم هیچیک از اهداف محنشده یا اگر هم محقق شده است با چالشهای جدی مواجه بوده است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: یکی از عمده مشکلات فعلی ما در بحث خصوصی سازی نوع واگذاری‌ها است به طوری که عمده واگذاری‌ها به خاطر رد دیون است و عملاًخریدار صاحب شرکتی می‌شود که در آن هیچ آشنایی ندارد و یا انکه صرف داشتن پول شرکتی فروخته می‌شود که مالک جدید توانایی مدیریت آن را ندارد.
کلهر خاطرنشان کرد: عمده دلیل این اتفاقات نیز به خاطر عدم توانایی و نداشتن علم و دانش مدیرانی است که کار واگذاری را انجام می‌دهند به عبارت دیگر، مجریان به جای تمرکز بر اهداف اصلی خصوصی‌سازی، به دنبال تأمین منافع گروه‌های خاص یا حلقه‌های نزدیک به خود هستند.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: در کنار این مورد باید به فرایند خصوصی سازی نیز اشاره کرد زیرا که اساس فرایند خصوصی سازی در ایران با چالشهای جدی مواجه است که عموماً فرایند واگذاری‌ها موجب شده است تا خصوصی سازی و واگذاری شرکت‌ها با شکست مواجه شوند. به عبارت دیگر، حتی اگر مجریان تمام تلاش خود را به کار می‌بردند، به دلیل وجود نقص‌های اساسی در طراحی اولیه فرایند، امکان موفقیت آن بسیار کم می‌بود.
کلهر تصریح کرد: نباید فراموش کرد اصل خصوصی سازی بر این محور است که یک دستگاه یا شرکتی که کارا نیست و با بهره وری پایین کار می‌کند با واگذاری به بخش خصوصی کارا شود اما مسئله اینجا است وقتی این شرکت واگذار می‌شود یا تعطیل شده یا وضعیتش به گونه‌ای است که در استانه تعطیلی قرار می‌گیرد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: به همین دلیل به نظر می‌رسد باید در کنار اهلیت مالی اهلیت رفتاری نیز در دستور کار قرار بگیرد که تا کنون اینگونه نبوده است. زیرا وقتی شرکت واگذار می‌شود سازمان خصوصی سازی فکر می‌کند کار خود را انجام داده و دیگر نظارتی بر عملکرد شرکت وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین مشکل در مسیر خصوصی‌سازی، نگاه بودجه‌ای به خصوصی‌سازی بوده است. یعنی خصوصی‌سازی برای کسب بودجه مورد توجه قرار گرفته بوده است که در این مسیر، رد دیون نسبتی با خصوصی‌سازی ندارد و خصوصی‌سازی به حساب نمی‌آید.
کلهر ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات، بهره‌وری و کارایی بنگاه‌های واگذارشده پس از واگذاری به بخش خصوصی است. با وجود اینکه رصد بازدهی و کارایی این بنگاه‌ها پس از واگذاری برعهده سازمان خصوصی‌سازی است، اما تاکنون نتیجه مثبتی در این زمینه به دست نیامده و بهره‌وری و کارآمدی شرکت‌های واگذار شده، افزایش نیافته است.
