نشانه‌های «نارساخوانی» در کودکان / نقش والدین در کمک به این کودکان
ارتباط فردا: «نارساخوانی» یا «دیسلکسیا» که از آن به عنوان نوعی از اختلال یادگیری یاد می‌شود، کودکان را در «شناسایی صداهای گفتاری» و «یادگیری چگونگی ارتباط صداهای گفتاری به حروف (کدگذاری)» با مشکل مواجه کرده و همین امر عملکردهای تحصیلی و فعالیت‌های روزمره زندگی آنها را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد.
تاخیر در صحبت، فرایند کند یادگیری کلمات جدید، مشکل در به خاطر سپردن نام اعداد، حروف و رنگ‌ها، سختی و کندی در یادگیری شعرهای کودکانه و دارای قافیه، گیج و سردرگم شدن در یادگیری و تکرار کلمات شبیه به هم و مشکل در شکل‌دهی صحیح به کلمات از نشانه‌های نارساخوانی یا دیسلکسیا در سنین پیش از مدرسه است. پس از ورود کودک به مدرسه، ممکن است علائم نارساخوانی بیشتر نمود پیدا کند و به شکل‌هایی مانند مشکلات در درک و پردازش آنچه که کودک می‌شنود، توانایی خواندن با سطحی که پایین‌تر از سن تقویمی کودک است، مشکل در به خاطر سپردن توالی چیزها، ناتوانی در تلفظ یک کلمه ناآشنا و جدید، مشکل در تشخیص تفاوت‌ها و شباهت‌های دو کلمه، مهارت املانویسی که تا حدی ضعیف است، اجتناب و عدم تمایل به فعالیت‌هایی که در برگیرنده خواندن هستند و اختصاص زمان غیر معمول و طولانی در هنگام فعالیت‌هایی که خواندن و نوشتن را به همراه دارند، نمایان شود.
در این میان اما، والدین می‌توانند نقشی مهم و کلیدی در کمک به کودکان نارساخوان خود داشته باشند؛ پریسا خسروتاش، درمانگر اختلالات یادگیری در گفت‌وگو با ایسنا، به راهکارهایی در این زمینه می‌پردازد و می‌گوید: اولین گامی که والدین باید برای کمک به کودکان نارساخوان خود بردارند این است که با متخصص روانشناس مشورت کنند؛ اگر مشکوک هستند که کودک‌شان دارای مشکل نارساخوانی یا دیسلکسیاست، با یک درمانگر اختلالات یادگیری مشورت کنند تا هر چه زودتر فرایند درمانی کودک خود را آغاز کنند. در این صورت نتایج و پیامدهای اثرگذارتری را مشاهده خواهند کرد. با طی کردن این روند، کودک در سنین پایین‌تری استراتژی‌های خواندن را می‌آموزد و جهت غلبه بر مشکلاتش در حین خواندن از آنها بهره خواهد گرفت. اصل کلی بر این منطق استوار است که لازم است تشخیص اختلال یادگیری خاص در سریع‌ترین زمان ممکن صورت گیرد.
وی با تاکید بر اینکه والدین باید درمان کودک خود را هر چه زودتر و در اولین فرصت شروع کنند، به والدین توصیه کرد که درمان زودهنگام و مداخلات به موقع، به کودک کمک خواهد کرد تا بتواند بر نقائص خود در هنگام خواندن غلبه کند و تبدیل به خواننده‌ای ماهر و توانمند شود. از طرفی با کمک‌هایی که یک کودک نارساخوان دریافت می‌کند، می‌تواند استراتژی‌هایی را آموزش ببیند تا بهتر بخواند و عملکرد تحصیلی‌اش در مدرسه را ارتقا دهد.
این درمانگر اختلالات یادگیری با توصیه بر اینکه والدین باید کودکان نارساخوان خود را حمایت کنند، افزود: مشکلات و دشواری‌هایی که کودک در زمینه خواندن دارد، می‌تواند بر عزت‌نفس و اعتماد به نفس کودک تاثیر منفی بگذارد، به همین دلیل، کودک نیازمند حمایت عاطفی و ابراز محبت از سوی والدین خود است.
خسروتاش تاکید کرد که والدین کودکانی که دچار نارساخوانی هستند، باید تحسین‌کننده استعدادها و توانمندی‌های کودک‌شان باشند و نقاط قوت او را زمانی که با او تنها هستند و همچنین در حضور جمع ابراز کنند. همچنین با معلم کودک خود صحبت کنند و از او بخواهند تا در این زمینه مساعدت لازم را داشته باشد.
بنابر توضیحات وی، کودکان نارساخوان، در عین حال که درگیر دشواری‌هایی در خواندن هستند، اما می‌توانند یک هنرمند قابل در بعضی زمینه‌های هنری باشند یا ممکن است توانمندی‌های ورزشی خاصی داشته باشند. از همین روی، والدین باید سعی کنند با مشاهده نقاط قوت و توانمندی‌های برجسته کودک، این پیام را به او منتقل کنند که «تو فرد توانمندی هستی و بسیاری از قابلیت‌های وجودی تو ارزشمند و قابل ستایش است.»
این درمانگر اختلالات یادگیری در ادامه پیشنهاد کرد که والدین دارای کودکان نارساخوان باید با کودک خود صحبت و همفکری کنند؛ در یک یا چند گفت‌وگوی صمیمانه، شرایط نارساخوانی که کودک با آن درگیر است را برایش توضیح دهند و به او بیان کنند که این موضوع، شکست تحصیلی محسوب نمی‌شود، بلکه شرایط خاصی است که اگر بدانیم چگونه با آن کنار بیاییم، قابل مدیریت و کنترل است. با این گفتگو و توضیحی که به کودک ارائه می‌شود، به او کمک می‌شود تا دید واضح‌تری نسبت به این مشکل پیدا کند و بهتر با این موضوع کنار بیاید.
خسروتاش ادامه داد: همچنین والدین لازم است برای یادگیری بهتر کودک، شرایط مناسب در منزل را فراهم آورده و محیطی آرام و منظم برای مطالعه کودک خود در نظر بگیرند. در مورد برنامه‌ریزی زمانی جهت مطالعه به کودک کمک کنند. در مورد این که کودک، خواب کافی و استراحت مناسب دارد نیز نظارت و همچنین بر روی برنامه غذایی کودک، استفاده از مواد غذایی مناسب و خوردن میان وعده‌های مغذی هم دقت کافی داشته باشند. در این زمینه به کودک راهنمایی‌های لازم را داشته تا کودک به مرور بتواند نظارت آگاهانه‌تری بر روی شرایط تغذیه و استراحت خود داشته باشد.
وی در ادامه بر لزوم مشخص کردن محدوده زمانی برای فعالیت‌های مجازی پرداخت و افزود: والدین محدوده زمانی مشخصی را جهت استفاده از صفحه نمایش‌های الکترونیکی و فضای مجازی برای کودک خود تعیین کنند و از زمان‌های اضافی کودک برای تمرین‌های جذاب و بازی گونه در زمینه خواندن استفاده کنند. همچنین به طور مستمر با معلم کودک خود در ارتباط باشند؛ در مورد فعالیت‌هایی که در جهت تقویت خواندن کودک در منزل به همراه کودک انجام می‌دهند با معلم کودک خود صحبت کنند. از سوی دیگر، روند پیشرفت کودک در مدرسه را از معلم کودک خود جویا شوند. در مورد نحوه تعاملاتی که کودک با دوستان و هم کلاسی‌های خود دارد نیز از معلم، اطلاعات لازم را بگیرند. این ارتباط مستمر با معلم، باعث می‌شود تا در صورتی که مشکلاتی برای کودک در روند تحصیلی و ارتباطی با دوستانش وجود دارد، در سریع‌ترین زمان ممکن به دنبال راه حل برای برطرف کردن مشکل باشند.
این درمانگر اختلالات یادگیری در ادامه به ارائه پیشنهادات دیگری در این زمینه پرداخت و افزود: والدین باید با مادرانی که فرزند نارساخوان دارند در ارتباط باشند؛ در این ارتباطات، می‌توانند اطلاعات مفیدی برای ارتباط موثر با فرزند خود دریافت کنند. این گروه‌های حمایتی به والدین در ادامه مسیر و حل مشکلات فرزند، کمک زیادی خواهد کرد و تاب‌آوری کودک را در رابطه با چالش‌هایی که بر سر راهشان قرار می‌گیرد، افزایش خواهد داد.
خسروتاش با ارائه این پیشنهاد که والدین می‌توانند بازیِ خواندن انجام دهند، توصیه کرد: سعی کنید در طی روز، زمانی را به خواندن همراه با کودک اختصاص دهید و بازی‌های خلاقانه و متنوع ابداع کنید تا با فعالیتی جذاب و بازی‌گونه بتوانید ساعاتی از روز را به تمرین و بازی در زمینه خواندن با کودک مشغول باشید. صبور باشید و حمایت‌کننده رفتار کنید؛ این را فراموش نکنید که وقتی کودک را حمایت کنید، انگیزه کودک جهت مدیریت شرایطی که درگیر آن است را افزایش خواهید داد. از طرفی رفتار حمایت‌کننده، به کودک کمک می‌کند تا کمتر از فعالیت‌های مرتبط با خواندن بترسد و گریزان باشد.
وی با بیان اینکه والدینِ کودکِ نارساخوان، می‌توانند الگوی خواندن برای کودک خود باشند، افزود: والدین می‌توانند هر روز زمانی را برای بلند خواندن متن‌های داستانی جذاب در کنار کودک خود اختصاص دهند. این کار به کودک نشان می‌دهد که خواندن، یک فعالیت جذاب است که می‌تواند تبدیل به یک فعالیت تفریحی شود. همچنین به سلامت روان کودک باید توجه شود؛ ممکن است یک کودک دیسلکسی یا نارساخوان، دچار این باور غلط شود که دارای هوش کمتری از کودکان هم سن و سالش است و این باور نادرست باعث ضعف در اعتماد به نفس او شود. از طرفی ممکن است به دلیل این باورهای نادرست و چالش‌هایی که با آنها مواجه است، در معرض مشکلاتی مانند اضطراب یا افسردگی قرار گیرد. به همین جهت حمایت عاطفی از سوی والدین و معلمان می‌تواند به کودک کمک کند تا بر این چالش‌ها و موانع غلبه پیدا کند. در ضمن مشاوره سلامت روان کودک تحت نظر یک روانشناس کودک از الزامات مدیریت مشکل نارساخوانی کودک خواهد بود.
این درمانگر اختلالات یادگیری، استفاده از تکنیک‌های چند حسی را از دیگر پیشنهادات، مطرح کرد و افزود: والدین می‌توانند از تکنیک‌های چندحسی برای کمک به کودک خود استفاده کنند. به عنوان مثال، گوش دادن به یک درس ضبط شده در کنار لمس دستی شکل حروف و کلمات و نوشتن آنها در هوا به طور خیالی می‌تواند در دسته این گونه تمرین‌ها قرار گیرد. در روش‌های چند حسی، از تلفیقی از حواس لامسه، بینایی، شنوایی و فعالیت حرکتی استفاده می‌شود. همچنین والدین می‌توانند زمان بیشتری را در اختیار کودک قرار دهند تا بتواند بر خواندن مطلبی به شکل صحیح مسلط شود؛ احتمالا کودک نارساخوان نیاز به تدریس بیشتر و فرایند آهسته‌تر جهت دستیابی به پیشرفت در خواندن دارد. او نیاز دارد که زمان بیشتری نسبت به دانش‌آموزان هم سن و سالش در اختیار داشته باشد. این موضوع را با معلم و مدرسه فرزند خود در میان بگذارند تا مطمئن شوند که کودک، آموزش مناسب را دریافت می‌کند.
خسروتاش بازیِ داستان‌گویی را نیز از دیگر توصیه‌ها دانست و گفت: والدین می‌توانند با کودک خود به داستان‌های ضبط شده گوش دهند و هر کدام به نوبت داستان را تکرار و بازگو کنند. همچنین می‌توانند بازیِ نشان دادن تصاویر و داستان‌سازی را با کودک انجام دهند؛ تعدادی تصاویر را به کودک نشان دهند و از او بخواهند با ایجاد چیدمان دلخواه در تصاویر، داستانی برای آنها بسازد و آن داستان را به شکل شفاهی بیان کند.
انتهای پیام
