شیرکوه؛ یک تله زیستی حیات‌بخش در فلات مرکزی ایران
«حسن اکبری» مدیر کل حفاظت محیط زیست استان یزد در گفتوگو با ایسنا کوهستان شیرکوه در فلات مرکزی ایران را یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های کوهستانی منطقه و استان یزد خواند و گفت: این کوهستان، مجموعه‌ای از ارتفاعات متصل به یکدیگر است که از بخش‌های متعددی شامل بخشی از منطقه حفاظت‌شده کالمند-بهادران و مناطقی مانند منشاد، ده بالا، طزرجان و دیگر ییلاقات استان را در بر می‌گیرد.
وی با اشاره به این که ارتفاعات پناهگاه حیات وحش شیرکوه، سنگلستان، خارکوه، کوه‌های اطراف نصرآباد و ارتفاعات غرب شهرستان میبد نیز به این محدوده تعلق دارند، گفت: این منطقه در گذشته زیستگاهی یکپارچه و مهم برای گونه‌های مختلف حیات وحش از جمله کل و بز، قوچ و میش و همچنین گربه‌سانانی نظیر پلنگ و گربه پالاس بوده است.
اکبری با اشاره به این که ویژگی‌های توپوگرافی و زمین‌شناسی شیرکوه موجب شکل‌گیری زیستگاهی منحصر به فرد شده است، عنوان کرد: صخره‌های این منطقه شرایط ایده‌آلی برای استقرار پرندگان شکاری بزرگ فراهم می‌کنند.
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان ضمن اشاره به این که کوهستان شیرکوه از مهم‌ترین نقاط تمرکز تنوع گیاهی در استان یزد محسوب می‌شود، تصریح کرد: برخلاف مناطق پیرامونی که عمدتاً شامل دشت‌ها، کویرها و تپه‌های ماسه‌ای با اقلیم گرم و خشک هستند، ارتفاعات شیرکوه به دلیل بارندگی‌های نسبی، از پوشش گیاهی متنوع‌تری برخوردار است.
وی با اشاره به این که در دوران یخبندان، شیرکوه نقشی کلیدی در حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری ایفا کرده است، تصریح کرد: این کوهستان به‌عنوان یک «تله زیستی» عمل کرده و بسیاری از گونه‌هایی که از ارتفاعات البرز و زاگرس به زیستگاه‌های بیابانی مهاجرت کرده بودند، در این محدوده باقی مانده‌اند.
اکبری اظهار کرد: تنوع زیستی این منطقه نه تنها به شرایط محیطی کنونی بلکه به عوامل تاریخی و زمین‌شناختی نیز وابسته است.
وی با اشاره به این که حفاظت از زیستگاه‌های شیرکوه سابقه‌ای طولانی دارد، گفت: در گذشته، این منطقه تحت نظارت شکاربانان قرار داشته و به تدریج، به یکی از مناطق مورد توجه برای گشت و کنترل محیط‌بانان تبدیل شده است.
مدیر کل محیط‌زیست استان تصریح کرد: با این حال، به دلیل وجود روستاها، مزارع و دیگر اشکال بهره‌برداری انسانی، فرآیند ارتقای سطح حفاظتی آن با چالش‌هایی همراه بوده است.
وی در خصوص تهدیدهای زیست‌محیطی که در این منطقه مشاهده شده است، گفت: در این رابطه می‌توان به فعالیت‌های معدن‌کاوی، ساخت جاده‌ها، تغییر کاربری اراضی و کاهش ذخایر ژنتیکی برخی گونه‌ها اشاره کرد.
وی با اشاره به این که این عوامل موجب تخریب بخش‌هایی از زیستگاه‌های شیرکوه شده‌اند، گفت: در اواخر دهه ۱۳۹۰، بخش‌هایی از این کوهستان تحت عنوان پناهگاه حیات وحش ارتقای سطح حفاظتی پیدا کرد و نظارت بر آن افزایش یافت.
اکبری با اشاره به این که علاوه بر مناطق حفاظت‌شده دولتی، بخش‌هایی از شیرکوه توسط مردم و نهادهای خصوصی تحت حفاظت قرار گرفته‌اند، خاطرنشان کرد: این اقدامات، همراه با مناطق شکار ممنوع مرور میبد و کالمند-بهادران مهریز، یک شبکه حفاظتی گسترده در این اکوسیستم ایجاد کرده است.
مدیر کل محیط‌زیست استان با تاکید بر این که در سال‌های اخیر، جمعیت برخی گونه‌های شاخص همچون کل و بز و قوچ و میش در این منطقه افزایش یافته است که نشانه‌ای از بهبود شرایط حفاظتی به شمار می‌آید، اظهار کرد: با این حال، برخی گونه‌هایی که در گذشته در این زیستگاه حضور داشته‌اند، در سطح محلی منقرض شده‌اند که از این رو، برنامه‌هایی برای بازگرداندن این گونه‌ها به منطقه در دست بررسی است.
اکبری با بیان این که تداوم حفاظت از شیرکوه، به ویژه در مواجهه با تغییرات اقلیمی ضروری است، اظهار کرد: این زیستگاه می‌تواند نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی استان ایفا کرده و به‌عنوان یک پناهگاه طبیعی برای بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری عمل کند.
وی اظهار کرد: مشارکت جوامع محلی و تقویت زیرساخت‌های حفاظتی، از جمله افزایش تعداد پاسگاه‌های محیط‌بانی، از عوامل کلیدی در تضمین پایداری این زیستگاه ارزشمند خواهد بود.
مدیر کل محیط‌زیست استان در پایان با اشاره به این که دو پاسگاه فعال در منطقه مستقر هستند که مأموران حفاظت محیط زیست از آن‌ها برای پایش منطقه و نظارت بر زیستگاه‌های اطراف استفاده می‌کنند، تصریح کرد: همکاری میان محیط‌بانان و همیاران محیط زیست می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش تهدیدات زیست‌محیطی و حفظ این زیستگاه ارزشمند داشته باشد.
«مهدی زارع‌خورمیزی» رییس محیط‌زیست شهرستان تفت نیز در گفتوگو با ایسنا ضمن اشاره به این که کوهستان شیرکوه یزد یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی استان به شمار می‌آید و نقشی اساسی در تأمین منابع آبی این منطقه ایفا می‌کند، گفت: این کوهستان همان اهمیتی را برای یزد دارد که رشته‌کوه زاگرس برای کشور ایران دارد.
وی افزود: در واقع، اگر شیرکوه وجود نداشت، بخش عمده‌ای از استان یزد به کویری یکپارچه تبدیل می‌شد و امکان زندگی در بسیاری از مناطق آن از بین می‌رفت.
زارع‌خورمیزی تصریح کرد: اهمیت حفاظت از شیرکوه به دلیل نقش کلیدی آن در حفظ تعادل زیست‌محیطی، تأمین آب و حمایت از تنوع زیستی بسیار بالاست.
رییس محیط زیست تفت ضمن بیان این که فعالیت‌های انسانی مانند بهره‌برداری از معادن، ایجاد جاده‌ها و سایر مداخلات مخرب می‌توانند تأثیرات منفی جبران‌ناپذیری بر کمیت و کیفیت زندگی مردم این منطقه داشته باشند، تصریح کرد: نابودی این زیستگاه ارزشمند نه تنها منابع آبی را تهدید می‌کند، بلکه به حیات گونه‌های جانوری مهمی که در این کوهستان زیست می‌کنند نیز آسیب می‌رساند.
وی با اشاره به این که شیرکوه پناهگاهی برای گونه‌های شاخص و ارزشمند جانوری از جمله پلنگ ایرانی، گربه پالاس، عقاب طلایی و افعی شاخ‌دار ایرانی است، اظهار کرد: علاوه بر مهره‌داران، این منطقه زیستگاه بندپایان باارزشی مانند کفش‌دوزک شیرکن نیز محسوب می‌شود و این تنوع زیستی اهمیت حفاظت از کوهستان را دوچندان می‌کند.
زارع‌خورمیزی با اشاره به این که درک جایگاه کوهستان شیرکوه و ارزش زیست‌محیطی آن برای مردم یزد از اهمیت بالایی برخوردار است، تصریح کرد: حیات و بقای ساکنان این منطقه وابسته به حفظ این کوهستان است و هرگونه بی‌توجهی به آن می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای اکوسیستم و جامعه انسانی داشته باشد.
انتهای پیام
