تعهد 300 میلیارد دلاری کشورهای توسعه یافته برای حل مشکلات محیط زیستی کشورهای در حال توسعه

همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: اگرچه موفقیت ۲۰۰ کشور در رسیدن به همین نتیجه نه چندان مطلوب در دقیقه ۹۰ به مراتب بهتر از هیچی است اما همین هم بعد از آن حاصل شد که اجلاس به دلیل خروج خشمگین برخی از آسیب‌پذیرترین کشورها از محل مذاکرات بدست آمد. کشورهای فقیرتر خواستار یک تریلیون و ۳۰۰ میلیارد دلار کمک برای مقابله با تغییر اقلیم شده بودند. این رقم و مکانیزم‌های پرداخت آن موضوعی است که از سال ۲۰۰۹ با پرداخت ۱۰۰ میلیارد دلار در اجلاس های پیشین تغییر اقلیم شروع شد و در نهایت در سال‌های ۲۰۲۰ رقمی حدود ۱۰۸ میلیارد دلار در سال محقق شد.

پیوستن به پاریس فعلا عاقلانه نیست

سمیه رفیعی، رییس فراکسیون محیط زیست مجلس: اجلاس باکو سبب شد اهدافی که کشورهای توسعه یافته به دنبال آن بودند تا از مسئولیت‌های خود سر باز بزنند، محقق نشد و اجلاس باکو، تا حد زیادی به نفع کشورهای کمتر توسعه یافته رقم خورد. تعهد سالانه ۳۰۰ میلیارد دلار، غیر از تعهد ایالات متحده آمریکا است. آمریکا خیلی واضح روشن و به دور از هر نوع محافظه‌کاری و بر اساس ذات خود که کشوری تولید کننده آلایندگی و کربن است، به هیچ وجه تعهدات اجلاس را نپذیرفت و این باعث شد که رویکرد ضد محیط زیستی آمریکا برای کشورهای حاضر در اجلاس خودنمایی کند. این اعتبار به کشورهایی تعلق می‌گیرد که عضو موافقت‌نامه پاریس هستند. البته جمهوری اسلامی همچنان عضو این موافقت‌نامه نیست و هیچ تعهدی از محل این موافقتنامه نپذیرفته‌ایم اما این موضوع ناقض و نافی سایر کمک‌هایی که از محل کنوانسیون تغییرات آب و هوایی ایران می‌تواند داشته باشد، نیست. ایران از سال ۱۳۷۱ به کنوانسیون تغییرات آب و هوایی پیوسته و این موضوع در مجلس به تصویب رسیده و به عنوان قانون مطرح است. در موفقتنامه پاریس که ذیل کنوانسیون تغییرات آب و هوایی طراحی شده، برنامه‌های سختگیرانه‌ای تعیین شده است. اگر می‌بینید کشورهایی که صادر کننده نفت هستند و شرایط موافقتنامه پپاریس را پذیرفته‌اند به این دلیل است که شرایط تحریمی مانند ما را ندارند و کانال‌های مالی آنها برخلاف ایران، برقرار است. البته کشورهایی نظیر عربستان، عمان و امارات به صورت مشروط عضویت در این موافقت‌نامه را پذیرفته‌اند. در شرایط حاضر عقلانی نیست ایران عضو این معاهده شود ولی اگر زمانی همه تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی برداشته شود می‌توان به این موضوع فکر کرد.

توافقات کاپ ۲۹ چه بود؟

سال‌هاست کشورهای جهان تلاش می‌کنند نگذارند دمای زمین با رود. دمای جهانی در حال حاضر ۱.۲ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیش از انقلاب صنعتی است (البته در برخی مطالعات ۱.۴۹ درجه بالا رفته است)، اما دانشمندان می‌گویند برای جلوگیری از وخیم‌ترین پیامدهای تغییرات اقلیمی، دما نباید بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد افزایش یابد. برای دستیابی به این هدف، کشورها باید اقدامات بسیار بیشتری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انجام دهند اقداماتی که محل اختلاف بین کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، کشورهای دارای سوخت‌های فسیلی و فقیر و کشورهای توسعه یافته با سهم بالای تولید کربن شده است. به طور مثال یک گروه متشکل از ۴۵ کشور کمتر توسعه‌یافته که در اجلاس کاپ در قالب یک ائتلاف مذاکره می‌کنند، معتقدند برای اجرای برنامه‌های اقلیمی تا سال ۲۰۳۰ حداقل به سالانه یک تریلیون دلار حمایت مالی نیاز دارند. با همه این چانه‌زنی‌ها کشورهای جهان به پرداخت ۳۰۰ میلیارد دلار در سال آن هم از راه‌های مختلف موافقت کرده‌اند.

اجلاس COP۲۹ در باکو، آذربایجان، با توافقی بزرگ در زمینه تأمین مالی اقلیمی به پایان رسید که شامل این موارد است:

۱. تأمین مالی اقلیمی:

توافق شد که کمک‌های سالانه به کشورهای در حال توسعه تا سال ۲۰۳۵ به ۳۰۰ میلیارد دلار برسد (سه برابر هدف قبلی).

همچنین تلاش‌هایی برای تأمین مالی ۱.۳ تریلیون دلار در سال از منابع عمومی و خصوصی تا سال ۲۰۳۵ پیش‌بینی شده است.

این منابع مالی برای کمک به کشورهای در حال توسعه جهت مقابله با تغییرات اقلیمی و بهره‌مندی از فرصت‌های انرژی پاک تخصیص می‌یابد.

۲. بازارهای کربن (Article ۶):

برای اولین بار، قوانین بازارهای کربن تحت موافقت‌نامه پاریس نهایی شد.

این شامل:

تجارت اعتبارات کربن بین کشورها (Article ۶.۲) با شفافیت بیشتر.

ایجاد مکانیزم مرکزی برای اعتبارات کربن (Article ۶.۴)، با توجه به حفاظت‌های زیست‌محیطی و حقوق بشر.

این تغییرات به کاهش هزینه‌ها و سرعت‌بخشی به برنامه‌های اقلیمی کمک می‌کنند.

۳. شفافیت اقلیمی:

کشورها متعهد شدند گزارش‌های شفافیت اقلیمی خود را در چارچوبی جدید ارائه دهند. این گزارش‌ها شامل اطلاعاتی درباره میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای، پیشرفت در برنامه‌ها و نیازهای مالی است.

برخی کشورها مانند اتحادیه اروپا و ژاپن، پیشگام این فرآیند بوده‌اند.

۴. تطبیق و انطباق اقلیمی (Adaptation):

نقشه راه باکو برای تطبیق اقلیمی طراحی شد که شامل حمایت از کشورهای کمتر توسعه‌یافته و جزایر کوچک برای برنامه‌های انطباق ملی است.

همچنین گفتگوهای سطح بالا برای یافتن راه‌حل‌های نوآورانه در تامین مالی و تسریع اجرای این برنامه‌ها برگزار شد.

۵. جنسیت و تغییرات اقلیمی:

برنامه لیما برای جنسیت و تغییرات اقلیمی تا ۱۰ سال تمدید شد.

بر اهمیت برابری جنسیتی و مشارکت فعال زنان در برنامه‌های اقلیمی تاکید شد.

۶. مشارکت جامعه مدنی و جوانان:

برای اولین بار، کودکان و جوانان در مذاکرات و رویدادهای جانبی COP۲۹ مشارکت مستقیم داشتند. این بخش به ایجاد تعامل بین‌نسلی و تقویت راه‌حل‌های اقلیمی متمرکز بود.

۷. جلوگیری از تخریب جنگل‌ها REDD+

بریتانیا با اختصاص ۳ میلیون پوند از برنامه REDD+ برای مقابله با تخریب جنگل‌ها حمایت کرد.