آیا تاجر آمریکایی موفق به معامله با ایران خواهد شد؟ | ترامپ از بزرگترین اشتباه خود درس نگرفته است

به گزارش همشهری‌آنلاین، بازگشت دونالد ترامپ، رئیس جمهور پرحاشیه آمریکا به کاخ سفید با حرف و حدیث های زیادی درباره رویکرد احتمالی او درباره ایران همراه بوده است. رئیس جمهور فعلی آمریکا که گفته می شد تاجر مسلک و اهل معامله است، خواسته یا ناخواسته سیاستی خصمانه را در قبال ایران اتخاذ کرد و با خروج از توافق برجام و سیاست فشار حداکثری و همچنین دستور ترور شهید سلیمانی، مردم و مقامات کشورمان را بیش از بیش نسبت به رفتار مقامات آمریکایی بدبین کرد. با این حال برخی معتقدند، ترامپ در دور جدید ریاست جمهوری خود می خواهد در رویکرد سابق خود نسبت به پرونده ایران تجدید نظر کند و منافع آمریکا را فاصله گرفتن از جنگ در خاورمیانه و مذاکره با ایران می بیند اما افرادی که برای سمت های کلیدی در دولت خود انتخاب کرده با آنچه برزبان می آورد تفاوت می کند.

«دیوید سنگر» خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی می نویسد: در آستانه مراسم تحلیف، دونالد ترامپ درباره احیای کمپین «فشار حداکثری» علیه ایران صحبت کرده است و وقتی از او در مورد حمله نظامی احتمالی به ایران سؤال شده، می گوید «هر اتفاقی ممکن است بیفتد». درک ترامپ از «معامله» به شدت بر این مفهوم متکی است که طرف مقابل باید نرم شود تا بهترین توافق را از «موضع قدرت» به دست آورد.

ترامپ با وجود اقدامات سختگیرانه دوره اول ریاست جمهوری خود در قبال ایران، در دولت جدید خود می‌گوید که هنوز خواهان توافق است. پایگاه آمریکایی «رسپانسبل استیدکرفت» در گزارشی می نویسد در سپتامبر ۲۰۲۴، از ترامپ پرسیده شد که آیا با توجه به اتهامات مبنی بر اینکه ایران می خواهد او را ترور کند، به دنبال دیپلماسی با ایران خواهد بود یا خیر. او گفت: «بله، من دیپلماسی با ایران را دنبال خواهم کرد، ما باید معامله کنیم، زیرا پذیرش عواقب عدم مذاکره با ایران غیرممکن است.» ترامپ همچنین علیه تحریم ها صحبت کرد و گفت که می خواهد آنها را لغو کند و صراحتا ایده تغییر رژیم به رهبری آمریکا در ایران را رد کرد. او در رد این مفهوم گفت: «ما حتی نمی‌توانیم خودمان را اداره کنیم».

جمال عبدی کارشناس ایرانی مقیم آمریکا معتقد است که غریزه ترامپ برای مذاکره، با انتصاب های مقامات جنگ طلب در کاخ سفید که به مذاکره اعتقادی ندارند، دچار چالش خواهد شد. وقتی ترامپ در مورد ارزش حضور «جان بولتون» برای«ترساندن» طرف مقابل صحبت می کند و سپس خود را با تندروهایی مانند «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه و جنگ طلب هایی مانند «مایکل والتز» مشاور امنیت ملی و «پیتر هسگت» وزیر دفاع احاطه می کند، سازگار نیست. این نشان می دهد که آنطور که او درباره انتصاب‌های دولت اول خود گفته است که افرادی را که نباید منصوب کردم،‌ از «بزرگترین اشتباه» خود درس نگرفته باشد.

اما این همه ماجرا نیست، ترامپ به شدت ساختار شکن و سیسم گریز است و احتمالا تلاش کند با وجود اینکه در دور قبل ریاست جمهوری خود با افراد جنگ طلب متعددی در کاخ سفید مواجه بود، در مورد ایران اقدامی مشابه با آنچه در مورد کره شمالی انجام داد در دستور کار قرار دهد. ترامپ در اقدامی که به نظر می رسد شخصا پیگر آن بود، ابتدا با مخاطب قرار دادن «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی و «مرد موشکی کوچک» خواندن او تلاش کرد تا کیم جونگ اون را تحت فشار قرار دهد و سپس با او دیدار کرد که البته توفیق چندانی در اینباره نداشت.

به نظر می رسد رئیس جمهور آمریکا به موضع سختگیرانه خود در قبال تهران ادامه خواهد داد و همچنان دکترین «صلح از طریق قدرت» خود را پی خواهد گرفت. ترامپ در کنار مقامات جنگ طلب و تندرویی که منصوب کرده و احتمالا در ادامه نیز به آن ادامه خواهد داد، افرادی را به جمع تیم خود اضافه کرده است که احتمالا از رویکردی متعادل تری در برخورد با ایران حمایت خواهند کرد. این انتصاب ها ممکن است نشان دهنده این باشد که ترامپ در دور جدید ریاست جمهوری خود بخواهد خارج از ساختار رسمی کاخ سفید و از طریق کانال هایی که شخصا و به صورت مستقیم اداره خواهد کرد، تجربه تعامل با کره شمالی را یک بار دیگر و این بار در مورد ایران تکرار کند.

یکی از انتصاب هایی که می تواند نشان دهنده رویکرد غیر تهاجمی ترامپ نسبت به ایران و منطقه خاورمیانه باشد، گماردن «مایکل دیمینو» به عنوان معاون دستیار وزیر دفاع در امور خاورمیانه است، فردی که در واقع سیاست گذار ارشد پنتاگون برای منطقه است. «البریج کلبی» یکی دیگر از این نوع انتصاب ها توسط ترامپ است. او قرار است در پنتاگون به عنوان معاون وزیر در امور سیاست دفاعی نقش مهمی داشته باشد. کلبی معتقد است واشنگتن باید امنیت ملی و دستور کار نظامی خود را برای چین و نه خاورمیانه در الویت قرار دهد. پولیتیکو نیز چندی پیش گزارش داد که ترامپ در حال بررسی نامزدی «جو کنت»، نامزد دست راستی سابق کنگره به عنوان رئیس بعدی مرکز ملی ضد تروریسم است. این اقدام می تواند باعث شود که یکی دیگر از مقامات ارشد ترامپ از کاهش ردپای نظامی در خاورمیانه حمایت کند.

اما خبری که بازتاب زیادی داشت درباره نماینده احتمالی ترامپ در امور خاورمیانه است فردی که احتمالا ترامپ بخواهد از طریق او مستقیما مذاکره با ایران را پیش ببرد. روزنامه فاینشال تایمز روز پنج شنبه ۴ بهمن گزارشی را منتشر کرد که طی آن از تصمیم احتمالی ترامپ برای انتصاب «استیو ویتکاف» به عنوان نماینده خود در امور خاورمیانه خبر می داد. تحلیل این روزنامه انگلیسی از این خبر این بود که رئیس‌جمهور آمریکا مایل است پیش از افزایش فشار بر تهران، دیپلماسی را آزمایش کند. «باراک رواید» خبرنگار پایگاه خبری اکسیوس معتقد است که انتظار می رود ترامپ در صورت نهایی کردن انتصاب ویتکاف به عنوان فرستاده ویژه خاورمیانه از او بخواهد تا دیپلماسی با ایران را مدیریت کند. این دو گزارش البته ساعاتی پس از انتشار توسط ترامپ تکذیب شدند.

ترامپ در پاسخ به خبرنگاران در خصوص اینکه آیا او از ویتکوف برای سمت {نماینده ویژه خود در خاورمیانه} استفاده خواهد کرد و آیا او را مسئول مذاکره مستقیم با ایران قرار خواهد داد گفت: «خیر اما ویتکوف فردی است که حتما از او استفاده خواهم کرد.»

با این حال مشخص نیست آیا این تاجر آمریکا که به نظر می رسد علاقه زیادی به معامله دارد می تواند بر فشار مقامات جنگ طلب و ضد ایرانی که منصوب کرده چیره شود یا اینکه مانند دور اول ریاست جمهوری اش، مغلوب اطرافیان تندروی خود و لابی‌های خارجی می شود و سیاستی خصمانه را در قبال ایران در پیش می گیرد.