سالمند شدن جمعیت چه مشکلاتی دارد؟
همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: روش‌های زیادی برای تعیین میزان سالمندی جامعه وجود دارد؛ اما بر اساس متون علمی، زمانی که بیش از ۷ درصد جمعیت یک کشور بالای ۶۵ سال باشند، می‌توان اعلام کرد که آن کشور وارد مرحله سال‌خوردگی جمعیت شده است. البته موضوع سالمندی به‌تنهایی معضل نیست؛ درواقع مشکل زمانی رخ می‌دهد که سهم جمعیت فعال جامعه و بازدهی آن کم شود و همچنین نیاز به حمایت‌های بهداشتی و مالی از سالمندان افزایش پیدا نماید.
اهمیت سلامت روان
علی صیادی، متخصص روانشناسی سلامت از دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا در مورد سالمندی می‌گوید: سن عملکردی به سه جنبۀ هم‌پوشانی زیست‌شناختی، اجتماعی و روان‌شناختی مربوط می‌شود؛ بنابراین، باتوجه‌به اینکه جمعیت ایران رو به پیری پیش می‌رود، ما چاره‌ای نداریم جز اینکه به‌سلامت سالمندان توجه مضاعف داشته باشیم. این سلامت فقط در حوزۀ فیزیکی مطرح نیست، بلکه حیطه سلامت روان را نیز شامل می‌شود.
آسیب‌های اجتماعی
این روان‌شناس سلامت در مورد آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: به‌طورکلی حدود ۴۰ درصد افرادی که سن بالای ۶۵ سال دارند از احساس تنهایی رنج می‌برند و در این میان، افرادی که شاهد کاهش روابط خود با دیگران هستند، در معرض آسیب‌پذیری بیشتری در مقابل ابتلا به اختلالات روان‌شناختی هستند. این کاهش روابط ممکن است دلایل زیادی داشته باشد: از جمله مرگ همسر، دوستان یا خویشاوندان، دوری از اعضای خانواده، معلولیت‌هایی که دیدوبازدید و ارتباطات را مشکل می‌سازد.
بازنشستگی اجباری
به گفته این متخصص روانشناسی، بازنشستگی اجباری همراه با علاقۀ شدید و عمیق به کارکردن می‌تواند مشکلات جسمی و روان‌شناختی متعددی در سالمندان به وجود بیاورد. علاوه بر بازنشستگی اجباری، ازدست‌دادن درآمد و این احساس که دیگر فرد حاکم بر سرنوشت خودش نیست، تغییر محل سکونت یا اختلال در سلامت نیز می‌توانند به احساس تنهایی فرد دامن بزنند، زیرا همۀ این موارد به کاهش تماس‌های اجتماعی کمک می‌کنند. تنهایی و ازدست‌دادن عزت‌نفس، این احساس را به دنبال دارد که فرد دیگر به‌عنوان یک انسان با دیگران ارتباط ندارد.
اختلالات روان‌شناختی
به گفته صیادی دومین بُعدی که در مورد سلامت روان سالمندان باید به آن توجه نمود، بحث اختلالات روان‌شناختی است. لازم به ذکر است که شایع‌ترین اختلال روان‌شناختی در میان سالمندان، افسردگی است. همچنین بحران‌های کوچک و بزرگ نیز می‌توانند سبب خودکشی این افراد شوند. به نظر می‌رسد خودکشی در سالمندان نیز بازتاب فقدان کم‌وبیش کامل یک حمایت اجتماعی است.
بیشتر بخوانید:
- اینفوگرافیک | اینترنت؛ عصای دست سالمندان می‌شود؟ | خداحافظی با افسردگی و تنهایی
- خدمات رایگان روانشناسی به آسیب دیدگان اجتماعی
جنون پیری
صیادی عقیده دارد در مقوله سلامت روان سالمندان، اختلالات مغزی – عضوی مطرح می‌شوند که تمامی اختلالاتی را در برمی‌گیرند که عوام آنها را در حالت شدید «جنون پیری» نامیده‌اند. این سندرم‌ها معمولاً سندرم‌های حاد یا برگشت‌پذیر و سندرم‌های مزمن را در برمی‌گیرند. در بحث درمان اختلالات روان‌شناختی سالمندان باید گفت که متأسفانه تعداد کمی از درمانگران حرفه‌ای حاضرند به طور اختصاصی بر روی سالمندان کار کنند.
کمک به افزایش کیفیت زندگی سالمندان
صیادی عقیده دارد برای افزایش کیفیت زندگی سالمندان باید ابتدا تشخیص (که اولین و مهم‌ترین بخش هر مداخله‌ای است) در نظر گرفته شود. همچنین از مداخلات درمانی جسمانی مناسب برای سالمند نیز نباید غافل بود. ضمن آنکه کمک به بهبود رژیم غذایی و خواب و استراحت سالمندان هم چیزی است که نباید نادیده گرفته شود. کار دیگری که می‌شود برای بهبود سلامت روان‌شناختی سالمندان انجام داد، تغییر و دگرگونی محیط زندگی آنها و در صورت نیاز روان‌درمانی فردی است. بهبود کیفیت و افزایش سطح استاندارد مراکز روزانه و شبانه، کانون‌های پذیرش و آسایشگاه‌ها هم از جمله مواردی است که باید به آنها توجه بیشتری شود.
